อปฺปมาทาวห ปกิณฺณกนิทฺเทส

[1]

สํวิชฺชนฺติ ธ โลกสฺมิํ,

พหู ชีวิตกปฺปนา;

คเหตฺวา ปตฺต มุญฺโฉ โย,

ชีวิกานํ ส ลามโกฯ

[2]

สุกุลาจ ตทุปคา, กามโภคา นเปกฺขิโน;

น ภยฏฺฏา น อิณฏฺฏา, เนว อาชีว การณาฯ

[3]

นาลํว คิหินา พฺรหฺม, จริยาย อขณฺฑิตํ;

ฆราวาโส ติสมฺพาโธ, ปพฺพชฺชาว นิราลยาฯ

[4]

ภวปงฺกา ปมุจฺจาม, ติวิตฺติณฺณา ภยานกา;

ปฏิปตฺติ ยิมายาติ, กตฺวา ตทุปคา อิเมฯ

[5]

อุตฺติฏฺเฐ นปฺปมชฺเชยฺย, ธมฺมํ จริตํ สุจเร;

ธมฺมจารี สุขํเสติ, อสฺมิํโลเก ปรมฺหิจฯ

[6]

สฺวาคตา วต เตภิกฺขู, ปตฺตา สมฺพุทฺธปุตฺต ตํ;

คิหิ พนฺธน ปุจฺฉิชฺช, สุขิตา สาสเน รตาฯ

[7]

กตปุญฺญ วิเสสาว, เอเต สุลทฺธ ทุลฺลภา;

ฉฏฺเฏตฺวาปิ มหารชฺชํ, เนทิสํ ลทฺธ มญฺญทาฯ

[8]

สฺวาคตา สุคตี โหนฺตุ, มาทุคฺคตี ปมาทิโน;

ทุสฺสีลา เจ คมิสฺสนฺติ, อปายํ ติภยานกํฯ

[9]

คิหิโภคา ปรีหินฺโน, สามญฺญตฺตญฺจ ทูภโต;

ปริธํสมาโน ปกิเรติ, ฉวาลาตํว นสฺสติฯ

[10]

กุโส ยถา ทุคฺคหิโต, หตฺถเมวา นุกนฺตติ;

สามญฺญํ ทุปฺปรามฏฺฐํ, นิรยา ยุป กฑฺฒติฯ

[11]

ยํกิญฺจิ สิถิลํ กมฺมํ, สํกิลิฏฺฐญฺจ ยํกตํ;

สงฺกสฺสรํ พฺรหฺมจริยํ, นตํโหติ มหปฺผลํฯ

[12]

กริยาเจ กริยา เวนํ, ทฬฺหเมนํ ปรกฺกเม;

สิถิโลหิ ปริพฺพโช, ภิยฺโย อากิรเต รชํฯ

[13]

อิติ วุตฺตํ มุนินฺเทน, นุสฺสรํ อนิ วตฺติโต;

สทา อลิน จิตฺเตน, จเรยฺย พุทฺธสาวโกฯ

[14]

ราคํ อสุภจินฺตาย, โทสํ เมตฺตาย วารเย;

มรเณน ธชํมานํ, สมฺพุทฺเธ ติกฺข สทฺธิโกฯ

[15]

อสุภา กามวิตกฺกํ, เมตฺตา พฺยาปาท ตกฺกิตํ;

วิหิํสํ กรุณาเยว, นิวาเรยฺย สทาสโตฯ

[16]

พุทฺธาณตฺติ สทาตีโต, มิจฺฉาวิตกฺก ปีฬิโต;

ปาปธมฺเมหิ สํกิณฺโณ, โสนิจฺจาปาย คามิโกฯ

[17]

โธวิตฺวา ปตฺติมลานิ, ปุนาติกฺกม สํวุโต;

มิจฺฉาวิตกฺก สญฺเฉที, ทูโร อปาย คามิโตฯ

[18]

ขีณาสวตฺต พุทฺธตฺตํ, นิยฺยานิก นฺตรา ยิกํ;

สีหนาทํ จตุฏฺฐาเน, เวสารชฺโช ชิโน นทิฯ

[19]

สีลํ นิยฺยานิกํ นาม, อาปตฺติ อนฺตรายิกํ;

อนฺตราย มนาปชฺช, นิยฺยาเนว ปติฏฺฐตุฯ

[20]

นิยฺยานิกาจ อสุภา, สุภสญฺญา นฺตรายิกา;

อนฺตราย มนาปชฺช, นิยฺยาเนว ปติฏฺฐตุฯ

[21]

นานาปตฺติ ปกิณฺโณปิ, ปาราชิกา วเสสโก;

โส มิตฺยตฺต ปณีธีหิ, ลชฺชีเยว วิโสธโกฯ

[22]

อลชฺชีกมฺม กิณฺโณปิ,

สํเวเชตฺวา สุมิตฺติโก;

ลชฺชีเยว วิโสเธนฺโต,

มตโกว อโสธโกฯ

[23]

โย ปุพฺเพว ปมชฺชิตฺวา, ปจฺฉาโส นปฺปมชฺชติ;

โสมํ โลกํ ปภาเสติ, อพฺภามุตฺโตวจนฺทิมาฯ

[24]

ธุรํกตฺวา ธิปตโย, โย ปุญฺเญสุ ปรกฺกเม;

ตสฺส นิยฺยานิกํ กมฺมํ, กิํนามกํ นสิชฺฌเตฯ

[25]

ปจฺจเต มุนิโน ภตฺตํ, โถกํโถกํ ฆเรฆเร;

ปิณฺฑิกาเยว ชีวนฺตุ, มาปชฺชนฺตุ อเนสนํฯ

[26]

โธเวยฺยา ปตฺติมคานิ, วุฏฺฐาน เทสนมฺพุหิ;

สํวริสฺสนฺติ จิตฺเตน, สีลํ โธตสฺส นิมฺมลํฯ

[27]

พุทฺธาณาติกฺกมาปตฺติ , นิคฺคเห ราคโทสเก;

นตฺถิ สญฺจิจฺจ อาปตฺติ, ลชีว โส ปวุจฺจติฯ

[28]

วาณิชฺช กสิกาทีหิ, นาหาเรฏฺฐิ ธสาสเน;

ธุร ทฺวยํว กิจฺจํ ตํ, นาญฺญกิจฺเจหิ หาปเยฯ

[29]

นิคฺคณฺเหยฺย สกํจิตฺตํ, กิฏฺฐาทิํ วิย ทุปฺปสุํ;

สติมา สมฺปชาโนจ, จเร สพฺพิริยาปเถฯ

[30]

ยถา ถมฺเภ นิพนฺเธยฺย, วจฺฉํ ทมํ นโร อิธ;

พนฺเธยฺเยวํ สกํจิตฺตํ, สติยา รมฺมเณ ทฬฺหํฯ

[31]

อธิสีลาธิจิตฺตานํ, อธิปญฺญาย สิกฺขนํ;

ภิกฺขุ กิจฺจตฺตยํ เอตํ, กโรนฺโตว สุภิกฺขุโกฯ

[32]

ปญฺจาฏฺฐ ทส สีลานิ, นาธิสีลํ ตทุตฺตริ;

ปาติโมกฺขํ อธิสีลํ, ปพฺพตา ธิก เมรุวฯ

[33]

ปาติโมกฺขํ วิโสเธนฺโต, อปฺเปว ชีวิตํ ชเห;

ปญฺญตฺตํ โลกนาเถน, นภินฺเท สีลสํวรํฯ

[34]

สีเลนา ติกฺกมํ ถุลฺลํ, ปริยุฏฺฐํ สมาธินา;

ปญฺญายา นุสยํ สณฺหํ, กิเลสํ ภิกฺขุ ภินฺทติฯ

[35]

สาสนสฺสาทิ สีลํว, มชฺเฌ ตสฺส สมาธิว;

ปญฺญาว ปริโยสานํ, กลฺยาณาว อิเมตโยฯ

[36]

มหาปุญฺเญ ฐิตํ สีลํ, สมาธิ อปฺปนา คตํ;

จตุมคฺค ยุตา ปญฺญา, เอตํ สิกฺขตฺตยํ มตํฯ

[37]

สีลนลกฺขณํ สีลํ, ทุสฺสีลฺย ธํสนํ รสํ;

หิโรตฺตปฺป ปทฏฺฐานํ, สุจิ ปจฺจุปฏฺฐานกํฯ

[38]

สสีลคุตฺติ นาโถจ, ทุนฺนิคโห วิสารโท;

ธมฺมฏฺฐีตีติ ปญฺเจเต, คุณา เวนยิเก มตาฯ

[39]

อาทิ กลฺราณ สํเวที, สีลมตฺตฏฺฐ ภิกฺขโว;

อุทฺธํ กลฺยาณ ลาภาย, อลิโน อนิวตฺติโกฯ

[40]

โธวิตฺวา ปตฺติมลานิ, วุฏฺฐาน เทสน มฺพุหิ;

สุทฺธสีเล ฐิโตเยว, เอวํ จินฺเตยฺย ปญฺญวาฯ

[41]

สมฺปุทฺโธรส ปุตฺตาว, พุทฺธุโรชา นุสฺสาวนา;

สมฺภูตา ปิตุ ทายาทา, ปุตฺตานาม สภาวโตฯ

[42]

ขีรํ ปิตฺวาว ชีวนฺติ, ชาตาปิ อิธ ปุตฺตกา;

ปริยตฺติ ชินกฺขีรํ, ปิตฺวาว ชินปุตฺตกาฯ

[43]

ทาโยจ นาม พุทฺธสฺส, ธมฺมามิส วสาทฺวิธา;

มคฺคญาณา ทโย ธมฺโม, จตฺตาโร ปจฺจยามิสาฯ

[44]

จิร มามิส ทายาทา, ราชปูชาทิ คาหิโน;

ทายา มิสฺสคฺคหํ นิจฺฉิ, สทฺธมฺม ครุโก ชิโนฯ

[45]

ลกฺข กปฺป จตุสฺสงฺขฺย, กาลํ วิจิต นิจฺจิตํ;

ธมฺมทายํ นวินฺทมฺหา, พุทฺธปุตฺตาปิ เยมยํฯ

[46]

พุทฺธวาริต ทายาทา, สทฺธมฺมทาย พาหิรา;

ปุตฺตาปิ สตฺถุทาสาภา, ภุตฺตมตฺตา หิ ทาสกาฯ

[47]

ภทฺทนฺต ราหุลสฺเสว, ทายํ โนปิ อทา ชิโน;

นาทิยิมฺหา ปมาทาย, ตํ ทายํ กุสลนฺตกํฯ

[48]

ธมฺมทายาทา เมภิกฺขเว ตุมฺเหภวถ,

มาอามิส ทายาทา;

อิติ วุตฺตํ มุนินฺเทน,

สาวเกสุ ทยาวตาฯ

[49]

อิมาย พุทฺธวาจาย, พุทฺธสนฺตก ตํ สเร;

ทฺวินฺนํ อามิสอ ทายาท, ภาวสฺสจ นิวารณํฯ

[50]

รชฺเช จณฺฑาลปุตฺตาว, สทฺธมฺมจกฺก วตฺติโน;

ปุตฺตา โหนฺตาปิ ทาเยสฺมิํ, นิราสา ติว นินฺทิตาฯ

[51]

มิจฺฉาชีว สมาปนฺนา, อจฺจาสา ปจฺจยามิเส;

มหาชานีย สมฺปตฺตา, โมฆกตฺวา ติทุลฺลภํฯ

[52]

คิหิกาเม ปหายาโค, ปรวนฺโตสุ ลคฺคิโต;

คงฺคาติณฺโณ ตฬากมฺหิ, นิมุคฺโควา ตินินฺทิโตฯ

[53]

จีวเร ปิณฺฑปาเตจ, ปจฺจเย สยนาสเน;

เอเตสุ ตณฺห มากาสิ, มาโลกํ ปุนราคมิฯ

[54]

อิติวุตฺตา นุสาเรน, ปจฺจเวกฺขณ สุทฺธิยา;

อามิเสสุ หเน อาสํ, ปุตฺตมํสุ ปมํ สรํฯ

[55]

เสยฺโย อโยคุโฬ ภุตฺโต,

ตตฺโต อคฺคิสิขูปโม;

ยญฺเจ ภุญฺเชยฺย ทุสฺสีโล,

รฏฺฐปิณฺฑํ อสญฺญโตฯ

[56]

อิติวุตฺตํ นุจินฺเตนฺโต, วชฺเช ทุสฺสีล ภาวโต;

สีเล ฐิโตว ภุญฺเชยฺย, มาทิตฺต คุฬกํ คิลิฯ

[57]

อนฺนาน มโถ ปานานํ,

ขาทนียาน มโถปิ วตฺถานํ;

ลทฺธาน สนฺนิธิํ กริยา,

นจ ปริตฺตเส ตานิ อลภมาโนฯ

[58]

อญฺญาหิ ลาภุปนิสา, อญฺญา นิพฺพาน คามินี;

สกฺการํ นาภินนฺเทยฺย, วิเวก มนุพฺรูหเยฯ

[59]

อกตฺวา อามิเส อาสํ,

สทฺธมฺเมเยว อาสิโก;

อปฺปมตฺโต สมารทฺโธ,

ธมฺมทายํ ลภิสฺสติฯ

[60]

ปริยตฺติํ วินา เสยฺยํ, นลภนฺติ พุธาอปิ;

เสยฺยตฺถิโกว สิกฺเขยฺย, เนว ปูชาทิ การณาฯ

[61]

ภวนิสฺสรณตฺถํว , สิกฺเข นา ลคฺคทูปโม;

ตถูปมาย สิกฺขนฺโต, อปาเยสุ ปติสฺสติฯ

[62]

สิกฺขิเตน อมานตฺถํ, นสาธุ มานถทฺธิโก;

มุทุภาวาย สิกฺขิตฺวา, ทเมนฺโต มุทุโก ภเวฯ

[63]

ราคํ โทสํ ธชํมานํ, สิกฺขนฺโตปิ วิวชฺชเย;

ทหราปิ หิ มิยฺยนฺติ, นตฺถิ วสฺสคฺคโต มตํฯ

[64]

สทฺธํติกฺเขยฺย พุทฺเธน, ราคํ อสุภ จินฺตยา;

มรเณน ธชํมานํ, โทสํ เมตฺตาย วารเยฯ

[65]

เอเตหิ จตุรกฺเขหิ, คนฺถํ สิกฺเขยฺย สํ วุโต;

สิกฺขนฺตสฺเสหิ รกฺเขหิ, นโกจิ สํกิเลสิโกฯ

[66]

พุทฺธวาจมฺปิ สชฺฌาย, เอเตปิ มนสีกร;

วุตฺโต ธมฺมวิหารีติ, เอทิโส สาสเน วโรฯ

[67]

ครูน มุปเทเสน,

จตุรกฺโข สุสีลวา;

อปฺปสฺสุโตปิ ปาสํโส,

ภิยฺโยเยว พหุสฺสุโตฯ

[68]

สาตํ เสวกฺขเณวปฺปํ, ตํเหตฺวา นนฺตาทุกฺขนฺติ;

ธีโร อาสํ หเน กาเม, ขุรธารมธูปเมฯ

[69]

โยธ กาเม สุขํมญฺญิ,

น โส ทุกฺขา วิมุจฺจติ;

มาตาหิ พฺยคฺฆ มนฺเวนฺโต,

วโฉ มุตฺโต กถํภยาฯ

[70]

ติรจฺฉา เปต ลทฺธพฺเพ, นาสํ กามสุเข กเร;

ภายิตพฺพ สุขํ ตญฺหิ, ตสฺมิํ ลคฺคา มหาตปาฯ

[71]

ลทฺธา กามสุขํ พาลา, ปโมทนฺติ นปณฺฑิตา;

ปสุปกฺขีภิ ลทฺธพฺพํ, อนนฺตทุกฺข การณํฯ

[72]

ลทฺธา ธมฺมรติํวิญฺญู, โมทนฺติ น อปณฺฑิตา;

อโนม สตฺต ปริโภคํ, ภคนิสฺสรณาวหํฯ

[73]

หีนกมฺมํ ปฏิจฺฉนฺนํ, กามสฺสาทํ นปตฺถเย;

ธมฺเม ปีติญฺจ ปาโมชฺชํ, ปตฺเถยฺย สาธุสมฺปโตฯ

[74]

ปริคฺคณฺหนฺติ เยกาเม, หิํ สนฺติเต ตทตฺถิกา;

ปริจฺจตฺตํ น หิํ สนฺติ, มุตฺตํ วณฺเณนฺติ สาธโวฯ

[75]

นิจฺจุปกฺกมฺม ปุฏฺโฐปิ, กาโย เวรีวสา นุโค;

อจิรํเยว ภูสายี, ยุตฺโตว ต มุเปกฺขิตุํฯ

[76]

รกฺขิโตปิ อคุตฺโตว, กาโย ภยมุเข ฐิโต;

ตสฺมา กาย มุเปกฺขิตฺวา, จเรธมฺม มฉมฺภิโตฯ

[77]

ปุฏฺโฐ ปุฏฺโฐปิ ยํกาโย, ภุวิ โรคาสยีสยี;

กตํกตํ มุธาโต น, ตทตฺถํ ทุจฺจเร จเรฯ

[78]

ปาปํ กโรติ โยพาโล,

ปุฏฺฐุํ กายํ ติทุพฺภรํ;

ภูมฺยํ กายํ ฐเปตฺวาน,

อนาโถ โส อปายิโกฯ

[79]

เวรีวสา นุคํ กายํ,

พาโล โปเสติ ทุจฺจโร;

โปเสนฺโต นิรเย ปกฺโก,

กาโย ภูมฺยํ วิการคูฯ

[80]

ปาปํ มากร กายตฺถํ, กาโย เวรี วสานุโค;

ภูมฺยํ เสสฺสติ เวการี, ปาปิโก นิรยํ คโตฯ

[81]

อมยฺหํ มยฺหสญฺญาย,

กายํ โรควสานุคํ;

โปสํ ปตฺโต มหาชานิํ,

โนกาโส ธมฺม มิกฺขิตุํฯ

[82]

กายาเปกฺขาย โนกาโส,

ธมฺมํ ทฏฺฐุํ รโหคโต;

อุเปกฺขาเยว โอกาโส,

ทุกฺขิตา มฺห อเปกฺขยาฯ

[83]

จิตฺต สํโสธกา ปกฺกา, กายสํโสธกา นวา;

โสเธ จิตฺตํว ปกฺกตฺถํ, นกายํ ภวภีรุโกฯ

[84]

จิตฺตสงฺขรณํ สาธุ, ตํ สงฺขตํ ปภสฺสรํ;

นสาธุ กายสงฺขาโร, สงฺขโตปฺยสุโภว โสฯ

[85]

สภาว มลินํ กายํ, นิมฺมลาย กถํ กเร;

อาคนฺตุมลินํ จิตฺตํ, สกฺกา กาตุํ สุนิมฺมลํฯ

[86]

อาธิพฺยาธิ ปโรตาย, อชฺชสฺเววา วินาสินา;

โกหินาม สรีราย, ธมฺมาเปตํ สมาจเรฯ

[87]

สภาวเชคุจฺฉํ กายํ, โสเภตุํเนวสกฺกุเณ;

จิตฺตํ วา ลงฺกตํ โสภํ, สีลาทิ คนฺธวาสิตํฯ

[88]

สเจ ภายถ ทุกฺขสฺส, สเจ โว ทุกฺข มปฺปิยํ;

มากตฺถ ปาปกํ กมฺมํ, อาวิวา ยทิวา รโหฯ

[89]

กิเลสา คนฺตุมลํจิตฺตํ, ปภสฺสร สภาวิกํ;

ตทาคนฺตุมลํ โธว, จิตฺตํ โธเต ปภสฺสรํฯ

[90]

กิเลสา คนฺตุมลํจิตฺตํ, อุปกฺกเมน โสธเย;

สุวิสุทฺธ มนาเยว, อุตฺตริํสุ ภวณฺณวาฯ

[91]

กาเย มลมุเปกฺขาย, จิตฺเต มลํว โธวตุ;

จิตฺเต หิ นิมฺมเลสนฺโต, ปูติกาโยปิ ปูชิโตฯ

[92]

กายโรคํ ติติกฺขาย, จิตฺตโรคํ จิกิจฺฉตุ;

สุขิโต กายโรคีปิ, จิตฺเต นิรามเย สติฯ

[93]

กายโรเค พหู เวชฺชา, พุทฺธุตฺติว มโนคเท;

อิธาปิ กายิโก สนฺโต, อนนฺตาว มโนรุชาฯ

[94]

สีสทฑฺฒ มุเปกฺขาย, นิพฺพาตุ ราคปาวกํ;

ขิปฺปํ อสุภ สญฺญาย, นิจฺจทฑฺฒํ ภเวภเวฯ

[95]

สุภาย อุฏฺฐิตํ ราคํ, อสุภาย นิวารเย;

โสราโค สาทิตํ ชนฺตุํ, จตฺวาปายํ นยิสฺสติฯ

[96]

ปณฺฑิตานํ มลํ มาโน, โสตฺตุกฺกํเสน ปากโฏ;

มาโข อตฺตาน มุกฺกํเส, มาวิภาเว สกํมลํฯ

[97]

คุณํ ปฏิจฺจ คุณีนํ, อหํมาโน สมุฏฺฐเห;

มรณํ อนุจินฺตาย, ธชํมานํ นิปาตยฯ

[98]

เอโก กายวิเวเกสี, กตฺวา กิเลสนิคฺคหํ;

วเส จิตฺตวิเวเกสี, อุโภ ปธิ วิเวกาทาฯ

[99]

อทิฏฺเฐ อสุเต ฐาเน, วเสยฺย โมจนตฺถิโก;

อสฺสาทํหิ นิวาเรตุํ, ทิฏฺเฐ สุเต ติทุกฺกรํฯ

[100]

อทิฏฺเฐ อสุเต รญฺเญ, วเสยฺยิ นฺทฺริยโคปโก;

วาเรตุํ วิสยากิณฺเณ, จกฺขุโสตํ ติทุกฺกรํฯ

[101]

ราคํ อสติ อุปฺปนฺนํ, สนฺตาภุเชน วารเย;

พาหิเร ราค มุปฺปนฺนํ, อนฺโต อสุภจินฺตยาฯ

[102]

ราคํ ฉินฺทาติ พุทฺธาณํ, สรํ ภิกฺขุ รโหคโต;

ปสฺสํ กาเยธ เชคุจฺฉํ, ลเภยฺยา สิฏฺฐโมจนํฯ

[103]

กายํ อสุภโตปสฺส, กลฺลกาเลว ทสฺสนํ;

โมฆํ กาลํ นขีเยยฺย, ภเวยฺยุํสฺเวปิอาตุราฯ

[104]

กายํ เชคุจฺฉโตปสฺส, พาลฺยนฺโต ปจฺจเวกฺขิย;

อาโท กิญฺจิ ชิคุจฺฉาย, ชิคุจฺเฉยฺยายติํ ภุสํฯ

[105]

กายาทินว มิกฺเขยฺย, ทานิ กิญฺจิปิ ทสฺสนํ;

อายติํ มคฺคลาภาย, ภเวยฺย อุปนิสฺส โยฯ

[106]

อิตฺถีน มงฺคมงฺคานิ, นปสฺเสยฺย นจินฺตเย;

ตทาสา อุภโต ภฏฺฐา, สุคตฺยา สาสนาปิจฯ

[107]

อิตฺถิรูป สรากฑฺฒา, ภฏฺฐา พหูว สาสนา;

อิหาปิ ทุกฺขิตา หุตฺวา, เต เปจฺจ อติทุกฺขิโนฯ

[108]

ปุํมโน ปริยาทาย, อิตฺถิรูปสรา ฐิตา;

ตสฺสม มญฺญ เมกมฺปิ, นวิชฺชเตว สพฺพธิฯ

[109]

สลฺลเป อสิหตฺเถน, ปิสาเจนาปิ สลฺลเป;

อาสเท อาสิวิเสปิ, อคฺคิกฺขนฺเธปิ อาสเท;

นตฺเวว มาตุคาเมน, เอเกกาย สุเปสโลฯ

[110]

กามํ อสุภจินฺตาย, พฺยาปาทํ สฺเนหเจตสา;

วิหิํสํ กรุณาเยหิ, วิตกฺกคฺคี ตโยสเมฯ

[111]

อสเมต วิตกฺกคฺคี, ถุสราสิมฺหิ ขาณุว;

อถิรา สาสเน ตาปี, เตปจฺฉาอติตาปิโนฯ

[112]

อสุภา ปคเม โลกา, ตํ เมตฺตายุปสงฺกเม;

สุภาวิตาหิ เอตาหิ, ชเหโลเก ปิยาปิยํฯ

[113]

คตฏฺฐิตาโท อุปฺปนฺเน, วิตกฺกคฺคี ตโย สเม;

อาตาปี ปหิตตฺโตติ, เอวํภูโต ปวุจฺจติฯ

[114]

วิวาทปฺปตฺโต ทุตีโย, เกเนโก วิวทิสฺสติ;

ตสฺสเต สคฺคกามสฺส, เอกตฺต มุปโรจิตํฯ

[115]

สินิหปฺปตฺโต ทุตีโย, กเมกา สินิหิสฺสติ;

ตสฺสเต โมกฺขกามสฺส, เอกตฺต มุปโรจิตํฯ

[116]

ปุรโต ปจฺฉโตวาปิ, อปโร เจ นวิชฺชติ;

ตสฺเสว ผาสุ ภวติ, เอกสฺส วสโต วเนฯ

[117]

สุขญฺจ กาม มยิกํ, ทุกฺขญฺจ ปวิเวกิกํ;

ปวิเวกํ ทุกฺขํ เสยฺโย, ยญฺเจ กามมยํ สุขํฯ

[118]

โยจ วสฺสสตํ ชีเว, อปสฺสํ อุทยพฺพยํ;

เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย, ปสฺสโต อุทยพฺพยํฯ

[119]

สุญฺญาคารํ ปวิฏฺฐสฺส, สนฺตจิตฺตสฺส ภิกฺขุโน;

อมานุสฺสี รติ โหติ, สมฺมาธมฺมํ วิปสฺสโตฯ

[120]

ยโตยโต สมฺมสติ, ขนฺธานํ อุทยพฺพยํ;

ลภติ ปีติปาโมชฺชํ, อมตํ ตํ วิชานตํฯ

[121]

อิจฺจุตฺตํ ธมฺมปาโมชฺชํ, วิเวกชํ รสาธิกํ;

อิจฺฉนฺโต สีลวา ภิกฺขุ, อนิวตฺติต วีริโยฯ

[122]

วนา วาเส วสิตฺวาน, อปฺปิจฺฉาทิคุณาวโห;

ปลิ โพเธ สมุจฺฉิชฺช, ภาเวยฺเยวํรโหคโตฯ

[123]

กาเย เชคุจฺฉปุญฺชานิ, รูปํ รุปฺปนภาวโต;

ตสฺสิตา เวทนา สญฺญา, สงฺขาราจ ตโตปเรฯ

[124]

วิญฺญาณญฺจ อิเมปญฺจ, ขนฺธา ราสตฺถโต มตา;

เตจานิจฺจ ทุกฺขา นตฺตา, อุปาทา วยธมฺมิโนฯ

[125]

เผณปิณฺฑู ปมํ รูปํ, เวทนา ปุปฺผุฬูปมา;

มรีจิกูปมา สญฺญา, สงฺขารา กทลูปมาฯ

[126]

มายูปมนฺติ วิญฺญาณํ, ทสฺสิเต สพฺพ ทสฺสินา;

อุปมาหิ สมสฺเส ยฺย, ปญฺจกฺขนฺเธ อสารเกฯ

[127]

ยาว พฺยาติ นิมฺมิสฺสติ,

โกฏิลกฺขาตหิํขเณ;

ขนฺธา ภิชฺชนฺติ หุตฺวาน,

อนิจฺจานาม เต ตโตฯ

[128]

ภย ปีฬิตโต ทุกฺขา, อนตฺตา อวิเธยฺยโต;

ขนฺธาว โหนฺติ ภิชฺชนฺติ, อญฺโญ โกจิ นลพฺภติฯ

[129]

ขนฺธา นิจฺจา ขยฏฺเฐน, ภยฏฺเฐน ทุขาจเต;

อนตฺตา สารกฏฺเฐน, อิติ ปสฺเส ปุนปฺปุนํฯ

[130]

ภาณูทเย กยํ เอนฺติ, เหมนฺเต ปติตุสฺสวา;

ราคา มานาจ สพฺเพวํ, สตฺยา นิจฺจานุปสฺสเนฯ

[131]

สีหนาทํ วเนสุตฺวา, สํเวเชนฺติ สโสตกา;

เวหปฺผลาปิ โลเกวํ, ชิเนริต ติลกฺขณํฯ

[132]

เวทนาทีนิ นามานิ, นามรูปทฺวยํว เต;

ตณฺหาวิชฺชาจ กมฺมาทิ, นามรูปสฺส ปจฺจยาฯ

[133]

นามรูปํ ปริคฺคยฺห, ตโต ตสฺสจ ปจฺจยํ;

หุตฺวา อภาวโต นิจฺจา, อุทยพฺพย ปีฬนาฯ

[134]

ทุกฺขา อวสวตฺติตฺตา, อนตฺตาติติลกฺขณํ;

อาโรเปตฺวาว สงฺขาเร, สมฺมสนฺโต ปุนปฺปุนํฯ

[135]

ปาปุเณยฺยา นุปุพฺเพน,

สพฺพสํโยชน กฺขยํ;

ตมฺปตฺโต อรหา ภิกฺขุ,

ภวติณฺโณ สุนิพฺพุโตฯ

[136]

นตุมฺหํ ภิกฺขเว รูปํ, ตํ ชเหถาติ วุตฺตโต;

เมเมตนฺติ อุปาทานํ, ปญฺจกฺขนฺเธ วินาสเยฯ

[137]

ปุตฺตา มตฺถิ ธนา มตฺถิ, อิติ พาโล วิหญฺญติ;

อตฺตาปิ อตฺตโน นตฺถิ, กุโตปุตฺโตกุโตธนํฯ

[138]

อิจฺจุตฺต มนุจินฺตาย, อตฺตาติ อตฺถิเมติวา;

สญฺญํ นาเสยฺย ขนฺธาว, อตฺถีติ อาภุเช พุโธฯ

[139]

ขนฺธนาส มนาภุชฺช, มโต เม ปุตฺตโก อิติ;

โสจนฺติ ปริเทวนฺติ ปุตฺโตนตฺถิ นโสมโตฯ

[140]

ภิชฺชมาเนสุ ขนฺเธสุ, อตฺตสญฺญี อนตฺเตสุ;

นาทิกาล วิปริตา, มหาชานียตํ คตาฯ

[141]

ภิชฺชมาเนสุ ขนฺเธสุ, ลคฺคา รตฺตา มมายิตา;

นารีปุมาทิ สญฺญาย, วิปเรตา อนาทิเกฯ

[142]

นาทิกาล วิปริโต, อตฺตสญฺญี อนตฺตนิ;

ภิชฺชมาเนสุ ขนฺเธสุ, ชห ตฺตาติ มมายนํฯ

[143]

อภิณฺหุปฺปตฺติยาเยว, ภิชฺชมาโน นญฺญยติ;

อนิจฺจลกฺขณํ ฉนฺนํ, ตํ จินฺเตยฺย สุปญฺญวาฯ

[144]

อสนฺเตเยว ลคฺคนฺตา, นมุจฺจนฺติ ภวตฺตยา;

นตฺถิ สนฺเตสุ ลคฺคนฺตา, รูปกฺขนฺธา ทิเก สฺวิธฯ

[145]

ตณฺหา คิชฺฌติ เมตนฺติ, มาโน อหนฺติ มญฺญติ;

ทิฏฺฐิ คณฺหาติ อตฺตาติ, เอเต ปปญฺจกา ตโยฯ

[146]

มเม ต มห มตฺตาติ, ปปญฺจานํ วสานุโค;

คณฺหนฺโต ภว ปงฺกมฺหิ, นิมฺมุคฺโคว ภยานเกฯ

[147]

นเม นาหํ นอตฺตาติ, เอเตหิ วิวทํ กเร;

วิวทนฺตาว มุจฺจนฺติ, ภวปงฺกา ภยานกาฯ

[148]

นเม นาหํ นอตฺตาติ, ทฏฺฐพฺพนฺติ ชิเนริตํ;

ตเถว สพฺพทา มญฺเญ, มา ปปญฺจ วสานุโคฯ

[149]

โลโก วิวทิ พุทฺเธน, นโลเกน กทาจิโส;

อนตฺตาติ ชินุทฺทิฏฺฐํ, โลโก อตฺตาติ มญฺญติฯ

[150]

โม โลเกน สโม โหตุ,

ตสฺสโม กิํตทุตฺตเร;

อนฺธิภูโต อยํโลโก,

สมฺพุทฺธสฺส วิโรธิโกฯ

[151]

สมฺพุทฺธสฺส วสํ นฺเวตุ, สนฺฌาทิ ภยตชฺชิโต;

ตพฺพสํเยว อนฺเวนฺโต, ภวติณฺโณ ภวิสฺสติฯ

[152]

อนตฺตาติ คิรา สจฺจา, อตฺตาติ วจนํ มุสา;

มุสาย วิวเท โลโก, พุทฺเธน สจฺจ วาทินาฯ

[153]

ตุรงฺควชคามมฺหา, ปุริเม จมกฺย กานเน;

วสตา อคฺคธมฺเมน, เถเรน รจิโต อยํฯ

[154]

อริมตฺเตยฺย พุทฺธสฺส,

ธมฺม สฺสุตกฺขเณ ภเว;

ขีณาสโว มหาปญฺโญ,

ปุญฺเญน เตน สาวโกติฯ

กายปจฺจเวกฺขณา

[1]

นาทิกาล วิปริต, ชน ภูตตฺถ ทสฺสิโน;

ทาตุเม กนฺติกสฺสาทํ, สตฺถุ ปาโท ติมานิโตฯ

[2]